چاقی کودکان تهدیدی برای آینده بشر

همه افراد مبتلا به اضافه وزن در معرض بروز بیماری‌های مختلف هستند، اما مسئله چاقی در کودکان عوارض خطرناک‌تری در پی دارد. کودکانی که اضافه وزن دارند، در بزرگسالی در معرض ابتلا به به بیماری‌های قلبی و دیابت قرار خواهند داشت. همچنین مسئله چاقی بر روحیه کودکان آثار منفی بر جا گذاشته و از عزت نفس آن‌ها می‌کاهد. به گزارش وزارت بهداشت یک‌سوم کودکان در ایران اضافه‌ وزن دارند یا چاق هستند و این آمار در حال افزایش است.

علت چاقی کودکان چیست؟

چاقی کودکان، ممکن است ناشی از عوامل متعددی از قبیل سبک زندگی، مسائل روانشناختی و سابقه خانوادگی باشد. با این حال، علت اصلی چاقی کودکان می‌تواند به دو مورد محدود شود؛ پرخوری و تحرک ناکافی. در ادامه به بررسی جزئی‌تر دلایل بروز چاقی در کودکان پرداخته‌ایم:

عوامل ژنتیکی

کودکانی که والدین چاق دارند بیشتر از سایر کودکان در معرض چاقی قرار دارند. اگرچه استعداد چاقی یک عامل موثر در اضافه وزن کودکان است، اما نمی‌توان به طور قطعی آن را پیش‌بینی کرد. در واقع ژن‌ها در ابتلا به چاقی تاثیرگذارند اما رژیم غذایی شما نقش ویژه‌ای در تعیین ژن‌های چاقی دارند.

الگوهای غذایی نامناسب

در دسترس بودن غذاهای حاضری و فست‌فود نقش مهمی در افزایش شیوع چاقی ایفا نموده است. این غذاهای سرشار از قند و چربی اشباع، به خاطر طعم و مزه خوبی که دارند بسیار مورد توجه کودکان هستند. اعتیاد به این گونه مواد غذایی، عامل اصلی چاقی در کودکان و بزرگسالان مطرح شده است. غذاهای حاضری مراکز پاداش مغز را تحریک کرده و با ترشح هورمون‌های لذت و شادی، موجب اشتیاق برای خوردن بیشتر می شوند. وابستگی به فست‌فود و غذاهای حاضری به طور قطع کودک را با مشکل چاقی مواجه خواهد کرد.

کم‌تحرکی

استفاده بيش از حد از كامپيوتر، تماشاي تلويزيون به مدت طولاني و …، فرصت‌هاي بازي در خارج از منزل و در کل فعالیت‌های بدنی را کاهش می‌دهد. این کم‌تحرکی موجب مي‌شود تا بخشي از انرژي دريافتي از مواد غذايي در بدن به صورت چربي تجمع پيدا كرده و اضافه وزن ایجاد شود. كودكاني كه 5 ساعت در روز تلويزيون تماشا مي‌كنند، 5 برابر بيشتر از ساير كودكان به اضافه وزن و چاقي مبتلا مي‌شوند.

مشکلات روحی

هیجان‌های منفی مثل افسردگی و اضطراب ممکن است باعث پرخوری شوند. خیلی از افراد غذا خوردن را به عنوان راهی برای تسکین ناراحتی یا استرس انتخاب می‌کنند.

اختلالات هورمونی و بیماری‌ها

چاقی در کودکان به دلیل شرایط پزشکی مانند مشکلات هورمونی جزء موارد نادر است. یک معاینه جسمی و آزمایش خون این مسئله را تشخیص می دهد. ممکن است اضافه وزن به وجود آمده، از عوارض ناشی از مصرف داروی خاصی باشد.

چگونه بفهمیم کودکمان چاق شده است؟

هر کودکی که کمی اضافه وزن دارد لزوماً چاق نیست؛ بعضی از کودکان استخوان‌بندی درشتی دارند. علاوه بر آن، کودکان به طور طبیعی مقدارهای متفاوتی از چربی را در مراحل مختلف رشد در بدن خود دارند. پس تنها با نگاه کردن به اندام کودک نمی‌توان تشخیص داد که اضافه وزن کودک ناشی از مشکلی در سلامتی وی است یا خیر.

شاخص توده ی بدنی (BMI) معیار مناسبی برای تشخیص اضافه وزن و چاقی است. علاوه بر این شاخص، الگوی رشد و متابولیسم بدنی کودک نیز باید مورد بررسی قرار بگیرد. همچنین عواملی مثل سن، قد و جنسیت کودک در تشخیص اضافه وزن او، موثر است.

چاقی کودکان چه خطری برای سلامتی آن‌ها دارد؟

کودکان چاق هرچه بزرگتر می شوند، سلامتیشان در معرض مشکلات جدی‌تری همچون موارد زیر قرار می گیرد:

• بیماری‌های قلبی
• دیابت
• فشار خون بالا
• کلسترول بالا
• آسم
• آپنه خواب ( وقفه تنفسی در خواب)
• برخی از انواع سرطان
• بیماری‌های کبدی
• بیماری‌های مفصلی مثل آرتروز

تاثیرات روانی چاقی در کودکان

همچنین نمی‌توان تاثیرات منفی اضافه وزن بر روحیه کودکان و عوارض روانی آن را نادیده گرفت. اکثر کودکانی که اضافه وزن دارند، نسبت به اندام خود احساس بدی پیدا کرده و دائماً با مقایسه بدن خود با هم‌سالانشان، دچار کمبود اعتماد به نفس می‌شوند. چاقی باعث محدود شدن فعالبت‌های بدنی کودک می‌شود و او را از شرکت در بسیاری از ورزش‌ها و بازی‌ها محروم می‌سازد. ممکن است کودک به همین علت توسط هم‌سالان خود طرد شده و یا مورد تمسخر قرار بگیرد که تاثیر بسیار مخربی بر روحیات او خواهد داشت.

چگونه به کاهش وزن کودکم کمک کنم؟

1. به او اعتماد به نفس بدهید!

اگر کودکتان به اضافه‌وزن یا چاقی مبتلاست،‌ باید به او اطمینان بدهید که در هر حالتی از او حمایت خواهید کرد. با توجه به تاثیرات منفی چاقی بر روحیه کودکان، رفتار والدین در مواجهه با این مشکل بسیار حائز اهمیت است و در آینده روانی کودک تاثیر به سزایی دارد. گاهی اوقات احساسات بچه‌ها نسبت به خودشان به احساس والدین‌شان درباره‌ی آنها بستگی دارد. اگر شما کودکتان را با هر وزنی که دارد بپذیرید، او احساس خوبی نسبت به خود خواهد داشت. همچنین این موضوع اهمیت دارد که با کودک‌تان در مورد وزنش صحبت کنید و اجازه بدهید که او نیز نگرانی‌هایش را به راحتی با شما در میان بگذارد.

2. عادات غذایی کودک را اصلاح کنید.

برای سالم‌تر کردن عادات غذایی کودک خود، میوه و سبزیجات بیشتری در وعده‌های غذایی او قرار دهید. غذاهای حاضری و فست‌فود حاوی کالری بسیاری هستند، مصرف آن‌ها را محدود کنید. آبمیوه‌های طبیعی را جایگزین نوشابه و سایر نوشیدنی‌های شیرین قرار دهید.

مهم است که حجم وعده‌های غذایی بیش از اندازه نباشد. توجه داشته باشید که بدن کودک به اندازه بزرگسالان به غذا احتیاج ندارد، پس به کودک خود اجازه دهید هنگام سیر شدن دست از غذا خوردن بکشد.

3. کودک را به انجام فعالیت های فیزیکی تشویق کنید.

انجام فعالیت‌های فیزیکی علاوه بر سوزاندن چربی‌های بدن، استخوان‌ها و عضلات را تقویت کرده و برای سلامت بدن مفید است. همچنین به کودک کمک می‌کند تا خواب شبانه خوبی داشته باشد و در طول روز کاملا سرحال و هشیار بماند.

در دوران نوجوانی عواملی مثل تغییرات هورمونی، رشد سریع و تاثیرات اجتماعی معمولا سبب پرخوری می‌شوند. اما عادت‌های خوبی که در کودکی به وجود آمده‌اند به نوجوان کمک می‌کنند تا همچنان وزن مناسب خود را حفظ کند.

به فعالیت‌های فیزیکی اهمیت بدهید. کودکان باید حداقل یک ساعت در روز تا حد متوسط یا شدید از نظر فیزیکی فعالیت کنند. فعالیت‌های آزاد بازی‌گونه مانند گرگم به هوا و طناب زدن می‌توانند فعالیت‌های مناسبی برای مصرف کالری و بهبود وضعیت تناسب‌اندام باشند. فعالیت‌هایی که کودک شما به آن‌ها علاقه دارد را پیدا کنید و در برنامه روزانه او قرار دهید. می‌توانید برای تشویق او به فعالیت، خود نیز با اون بازی کنید.

4. مدت زمان استفاده از تلویزیون و کامپیوتر را محدود کنید.

کم‌تحرکی بسیاری از کودکان به خاطر تماشای طولانی‌مدت تلویزیون و استفاده بیش‌از اندازه کامپیوتر است. مدت‌زمان استفاده از فضای مجازی مثل تماشای تلویزیون، استفاده از کامپیوتر، موبایل و تبلت را در روز به یک ساعت محدود کنید.